Zespołem Stopy Cukrzycowej (ZSC) określa się obecność infekcji, owrzodzenia, destrukcji tkanek z obecnością cech neuropatii oraz niedokrwienia o różnym stopniu nasilenia u chorych na cukrzycę w obrębie stopy. Nie mniej jednak tego typu zmiany mogą stymulować powstawanie owrzodzenia podudzi na tle niewydolności żylnej, które w przypadku cukrzyków nasilają swoje objawy, zwiększając ryzyko powstania rany. Znajomość patofizjologii powstawania ZSC pomaga we właściwym postawieniu diagnozy, a co za tym idzie, warunkuje prawidłowo podjętą terapię.
Badanie podmiotowe dostarcza wielu cennych informacji ( to jak długo trwa choroba, czy jest wyrównany poziom cukru, czy współistnieją czynniki ryzyka jak np. miażdżyca, palenie papierosów). Istotne jest jednak wykonanie specjalistycznych badań dodatkowych (stwierdzenie neuropatii, angiopatii).
Poza leczeniem farmakologicznym istotna jest modyfikacja stylu życia chorego, a przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych (unikanie cukrów prostych, ograniczenie spożywania tłuszczów i alkoholu), redukcja masy ciała, podjęcie aktywności fizycznej, unikanie palenia papierosów (także biernego). Leczenie ZSC musi uwzględniać postępowanie miejscowe i ogólnoustrojowe.
Duże znaczenie w leczeniu miejscowym ZSC w gabinecie podologicznym jest antyseptyka, zabiegi wspomagające leczenie owrzodzenia (usuwanie zmian zrogowaciałych, stosowanie opatrunków odciążających) a także edukacja pacjenta i jego rodziny. W przypadku gdy już mamy do czynienia z raną owrzodzeniową, ranę taką należy dokładnie oczyścić, zalecane jest zastosowanie odpowiedniego antyseptyku a następnie zastosować taki opatrunek, który odizoluje ranę od otoczenia i zapewni warunki do bezpiecznego jej wygojenia. Wybór opatrunku musi być podyktowany uwzględnieniem cech rany, czyli fazę jej gojenia, typem rany oraz indywidualną wrażliwością pacjenta (alergie). W leczeniu Zespołu Stopy Cukrzycowej należy pamiętać o podstawowej zasadzie częstotliwości zmian opatrunków. Ich częste zmiany upośledzają czas gojenia. Skórę wokół rany owrzodzeniowej starannie smarujemy maścią natłuszczającą. Powoduje to zbliżanie się brzegów rany a także chroni przed nadmiernym przesuszeniem , które może zwiększać obszar martwiczych tkanek.
Profilaktyka ZSC ma kilka aspektów. Najważniejszym jest edukacja i pacjenta, i jego rodzinę na temat właściwiej pielęgnacji skóry i paznokci u stóp, doboru skarpetek, wkładek i obuwia oraz prawidłowego wyrównania cukrzycy. Zapobiega to neuro- i angiopatiom, bądź je skutecznie opóźni.
Przy codziennej pielęgnacji stóp należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:
- Codziennie oglądamy stopy – zwracamy uwagę na otarcia i zrogowacenia,
- Mycie stóp odbywa się w temperaturze ok. 37 st. Celsjusza i nie powinno powodować maceracji skóry,
- Dokładnie osuszamy przestrzenie międzypalcowe,
- Dbamy o odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry,
- Odpowiednio skracamy paznokcie, nie pozostawiając ostrych rogów,
- Systematycznie usuwamy zrogowacenia,
- Korzystamy z usług wyspecjalizowanego personelu gabinetów kosmetycznych i podologicznych
- Zwracajmy uwagę na higienę wykonywanych zabiegów,
- Odpowiednio dobierajmy skarpetki obuwie i wkładki ortopedyczne,
- Unikajmy chodzenia boso.